Prikaz zakona o korišćenju obnovljivih izvora energije
OBNOVLJIVI IZVORI ENERGIJE
Pogledajmo prvo kako Zakon o korišćenju obnovljivih izvora energije („Sl. glasnik RS“, br. 40/2021 i 35/2023, u daljem tekstu: Zakon) uređuje korišćenje obnovljivih izvora energije i to determinisanjem osnovnih ciljeva:
1. korišćenja energije iz obnovljivih izvora,
2. načina određivanja udela obnovljivih izvora energije Republike Srbije u bruto finalnoj potrošnji energije i
3. integracija energije iz obnovljivih izvora na tržištu
Sam Zakon podeljen je u sedam celina, uvodni, te delove koji obuhvataju:
1. sisteme podsticaja proizvodnje električne energije iz obnovljivih izvora,
2. garancije porekla električne energije,
3. proizvodnju električne energije iz obnovljivih izvora za sopstvenu potrošnju,
4. korišćenje obnovljivih izvora energije u oblasti toplotne energije i oblasti saobraćaja,
5. posebne postupke koji se odnose na izgradnju i priključenje energetskih objekata koji koriste obnovljive izvore energije,
6. osnove mehanizama saradnje sa drugim državama u oblasti obnovljivih izvora energije, nadzor nad sprovođenjem ovog zakona, kao i druga pitanja od značaja za obnovljive izvore energije.
Za razliku od Zakona o energetici (‘Sl. glasnik RS’, br. 145/2014, 95/2018 – dr. zakon, 40/2021, 35/2023 – dr. zakon i 62/2023) , koji upućuje na član 3 Zakona o javnim preduzećima („Sl. glasnik RS“, br. 15/2016 i 88/2019) i Zakon o javno privratnom partnerstvu i koncesiji („Sl. glasnik RS“, br. 88/2011, 15/2016 i 104/2016)) kada se radi o definisanju pojma ,,obavljanja delatnosti od opšteg interesa’’ ovaj Zakon koristi sledeću sintagmu ,,javni iteres’’, te zakonodavac navodi da je Korišćenje energije iz obnovljivih izvora je u javnom interesu Republike Srbije i od posebnog je značaja za Republiku Srbiju, te da u cilju ostvarivanja javnog interesa, Republika Srbija, autonomna pokrajina i jedinice lokalne samouprave mogu da donesu strateške i druge dokumente, programe i planove za ostvarivanje ciljeva utvrđenih Zakonom i obezbeđuju sredstva u svojim budžetima za ispunjenje obaveza utvrđenih Zakonom i strateškim dokumentima.
DUGOROČNI CILJEVI ZAKONODAVCA
1) smanjenja upotrebe fosilnih goriva i povećanja korišćenja obnovljivih izvora energije u cilju zaštite životne sredine;
2) dugoročnog smanjenja zavisnosti od uvoza energenata;
3) otvaranja novih radnih mesta i razvoj preduzetništva u oblasti obnovljivih izvora energije;
4) podsticanja istraživanja, inovacija i konkurentnosti u oblasti korišćenja obnovljivih izvora energije;
5) digitalizacije, jednostavnosti, ekonomičnosti i efikasnosti postupaka u oblasti obnovljivih izvora energije;
6) integracije električne energije iz obnovljivih izvora na tržište električne energije, koja uključuje izloženost proizvođača električne energije promenama tržišnih cena električne energije u cilju maksimizacije njihovih tržišnih prihoda;
7) obezbeđivanja stabilnosti tržišta električne energije uz uzimanje u obzir troškova integracije obnovljivih izvora energije u sistem i stabilnost mreže;
8) regionalnog razvoja korišćenja obnovljivih izvora energije;
9) stabilnosti sistema podsticaja i primena operativne državne pomoći u formi tržišne premije, izuzev za mala postrojenja i demonstracione projekte;
10) dodeljivanja podsticaja putem aukcija na javan, transparentan, konkurentan i ekonomičan način, bez diskriminacije kojim se obezbeđuje visok stepen realizacije projekata, osim u slučaju malih postrojenja i demonstracionih projekata kada se podsticaji ne moraju dodeliti putem aukcije;
11) održivog i samostalnog razvoja kroz maksimalno korišćenje nacionalnih naučno-istraživačkih, tehnološko-razvojnih i ljudskih kapaciteta u procesu planiranja povećanja korišćenja obnovljivih izvora energije.
VRSTE ELEKTRANA KOJE KORISTE OBNOVLJIVE IZVORE ENERGIJE
1) hidroelektrana;
2) elektrana na biomasu;
3) elektrana na biogas;
4) vetroelektrana;
5) solarna elektrana;
6) geotermalna elektrana;
7) elektrana na biorazgradivi otpad;
8) elektrana na deponijski gas;
9) elektrana na gas iz postrojenja za tretman komunalnih otpadnih voda i
10) elektrana koja koristi druge obnovljive izvore energije.
U ovom tekstu zadržaćemo se primera kao i u prethodnom članku i to primera koji se tiču vetroelektrane i solarne elektrane.
Ovaj Zakon definiše udeo energije iz obnovljivih izvora energije u bruto finalnoj potrošnji energije i finalnoj potrošnji energije u saobraćaju, kao i udeo obnovljivih izvora energije u sektoru električne energije i sektoru toplotne energije, tako što se isti utvrđuje u Integrisanom nacionalnom energetskom i klimatskom planu, u skladu sa Zakonom o energetici.
No, kako zakonodavac dolazi do proračun udela obnovljivih izvora energije i izveštavanja? Tako što se za potrebe praćenja i izveštavanja o ostvarivanju udela energije iz obnovljivih izvora energije u bruto finalnoj potrošnji energije i saobraćaju – primenjuju posebna pravila za proračun udela iz obnovljivih izvora energije.
Ministarstvo rudarstva i energetike (dalje: Ministarstvo) doniosi akt koji sadrži sledeća pravila:
1) način izračunavanja udela energije iz obnovljivih izvora u bruto finalnoj potrošnji energije;
2) proračun bruto finalne potrošnje električne energije iz obnovljivih izvora;
3) proračun bruto finalne potrošnje energije iz obnovljivih izvora u sektoru toplotne energije;
4) proračun finalne potrošnje energije iz obnovljivih izvora u saobraćaju;
5) način izračunavanja električne energije proizvedene iz hidroelektrana i vetroelektrana;
6) energetski sadržaj goriva u saobraćaju;
7) način izračunavanja uticaja biogoriva, biotečnosti i njihovih uporedivih fosilnih goriva na emisiju gasova sa efektom staklene bašte;
8) način izračunavanja energije iz toplotnih pumpi.
Zakon propisuje obaveznu stabilnost podsticajnih mera (subvencija) u oblasti obnovljivih izvora energije i to uz sledeća dva pravila:
1) Energetski subjekti koriste podsticajne mere po propisima koji su važili u trenutku sticanja prava na podsticajne mere.
2) Uslovi pod kojima su energetski subjekti stekli pravo na podsticajne mere ne mogu se naknadno menjati na način kojim se umanjuju ili ograničavaju njihova stečena prava i ugrožava ekonomska korist njihovih postrojenja koja su predmet podsticaja.
Kao što smo naveli iznad, nakon uvodnog dela drugo poglavlje Zakona definiše sisteme podsticaja u ovoj oblasti. Stoga, pogledajmo koje su to vrste sistema podsticaja
VRSTE PODSTICAJA (SUBVENCIONISANJE PROIZVOĐAČA ENERGIJE IZ OBNOVLJIVIH IZVORA)
Podsticaji za proizvodnju električne energije iz obnovljivih izvora sprovode se u određenom podsticajnom periodu kroz:
1. sistem tržišnih premija i
2. sistem fid-in tarifa i
Dva navedenea sistema odnose se na cenu električne energije, preuzimanje balansne odgovornosti, pravo na prioritetan pristup sistemu i druge podsticaje propisane zakonom.
Povlašćeni proizvođači imaju pravo samo na jedan sistem podsticaja za istu elektranu.
No, kako se to preduzima balansna odgovornost?
1. Tako što je garantovani snabdevač dužan da preuzme balansnu odgovornost za povlašćene proizvođače koji su u sistemu tržišne premije.
2. Tako što Povlašćeni proizvođač ima pravo da prenese balansnu odgovornost na drugu balansno odgovornu stranu u skladu sa Zakonom o energetici i pravilima o radu tržšta
Dužnost garantovanog snabdevača prestaje istekom 6 meseci od dana spajanja organizovanog unutardnevnog tržišta Republike Srbije sa jedinstvenim evropskim organizovanim unutardnevnim tržištem ili istekom 30 meseci od dana uspostavljanja organizovanog unutardnevnog tržišta u Republici Srbiji, u zavisnosti od toga koji rok prvi istekne.
Povlašćeni proizvođači u sistemu tržišne premije su dužni da urede svoju balansnu odgovornost u skladu sa Zakonom o energetici i pravilima o radu tržišta električne energije najkasnije do dana prestanka dužnosti garantovanog snabdevača o iznad navedenim rokovima.
Garantovani snabdevač preuzima balansnu odgovornost i snosi troškove balansiranja za povlašćene proizvođače koji su u sistemu fid-in tarife do isteka podsticajnog perioda i to: za elektrane čija je odobrena snaga manja od 400 kW, odnosno od 1. januara 2026. godine, za elektrane čija je odobrena snaga manja od 200 kW.
Sada pogledajmo koja su prava i obaveze garantovanog snabdevača i povlašćenog proizvođača u sistemu tržišne premije
Povlašćeni proizvođač u sistemu tržišne premije je dužan da dobro prognozira proizvodnju električne energije i da garantovanom snabdevaču isplati:
1) naknadu koja se obračunava u fiksnom procentu od maksimalne ponuđene cene na aukciji po svakom proizvedenom MWh;
2) pozitivnu razliku između plana proizvodnje električne energije koju prijavi garantovanom snabdevaču i proizvedene električne energije u MWh po ceni na dan-unapred tržištu.
Fiksni procenat određuje Ministarstvo u javnom pozivu, na predlog garantovanog snabdevača.
Ako povlašćeni proizvođač proizvede više električne energije od plana proizvodnje električne energije koju prijavi garantovanom snabdevaču, garantovani snabdevač je dužan da isplati povlašćenom proizvođaču razliku između ostvarene proizvodnje električne energije i planirane proizvodnje električne energije u MWh po ceni na dan-unapred tržištu.
U slučaju da povlašćeni proizvođač ne prognozira dobro proizvodnju električne energije, garantovani snabdevač ima pravo da povlašćenom proizvođaču obračuna dodatnu naknadu.
Garantovani snabdevač i povlašćeni proizvođač zaključuju ugovor o preuzimanju balansne odgovornosti u skladu sa Zakonom o energetici, te ovim Zakonom i dr. relevantnim podzakonskim aktima. Bliže uređenje modlega napred navedenog ugovora prepušteno je Vladi
NADOKNADA TROŠKOVA GARANTOVANIH SNABDEVAČA
Garantovani snabdevač ima pravo na nadoknadu troškova usled preuzimanja balansne odgovornosti za povlašćene proizvođače u sistemu tržišne premije.
Garantovani snabdevač nadoknađuje troškove iz sredstava prikupljenih po osnovu:
1) isplata povlašćenog proizvođača iz člana
2) negativne tržišne premije;
3) naknade za podsticaj povlašćenih proizvođača
4) drugih izvora u skladu sa Zakonom.
Institut prava na prioritetan pristup prenosnom, distributivnom odnosno zatvorenom distributivnom sistemu sadrži sledeće elemente:
-Operator prenosnog, distributivnog, odnosno zatvorenog distributivnog sistema je dužan da prioritetno preuzima električnu energiju proizvedenu iz obnovljivih izvora u demonstracionim projektima, u elektranama čija je odobrena snaga manja od 400 kW,
-elektrane koje se priključuju na mrežu nakon 1. januara 2026. godine odobrene snage manje od 200 kW,
Sada pogledajmo koje su to elektrane koje su predmet podsticaja (subvencija):
Podsticajne mere mogu da se steknu za sledeće vrste elektrana koje koriste obnovljive izvore energije:
U samom Zakonu član 12 stav 1 tačke 5 i 6 predviđeno je da su takve i solarne i vetro elektrane.
Da bi sama elektrana ostvarila pravno na subvencije mora biti novoizgrađena ili rekonstruisana.
Podsticajne mere mogu da se steknu za ceo kapacitet ili deo kapaciteta elektrane. Kod rekonsturkcije primenjuju se pozitovno pravne norme Zakona o planiranju i izgradnji (‘Sl. glasnik RS’, br. 72/2009, 81/2009 – ispr., 64/2010 – odluka US, 24/2011, 121/2012, 42/2013 – odluka US, 50/2013 – odluka US, 98/2013 – odluka US, 132/2014, 145/2014, 83/2018, 31/2019, 37/2019 – dr. zakon, 9/2020, 52/2021 i 62/2023)
Solarna ili vetrolektrana u izgradnji ne može biti predmet podsticaja.
Što se tiče obaveštavanja javnosti o subvencijama resorno Ministarstvo objavljuje za period od tri godine plan sistema podsticaja koji se primenjuje, okvirni vremenski plan održavanja aukcija, učestalost aukcija, očekivane nove kapacitete iz obnovljivih izvora energije koji će biti u sistemu podsticaja, ukupna podsticajna sredstva koja će se raspodeliti povlašćenim proizvođačima koji ostvare pravo na podsticaje u narednom periodu od tri godine, kao i vrste tehnologije koje će biti podržane u sistemu podsticaja, ukoliko su poznate. Plan sistema podsticaja resorno Ministarstvo objavljuje do kraja februara jednom u tri godine, i ažurira plan sistema podsticaja, svake godine do kraja februara u slučaju promene podataka. Agencija za energetiku Republike Srbije (dalje Agencija) jednom u pet godina donosi procenu efekta sistema podsticaja na tržište električne energije, krajnje kupce, kao i na investicije u sektoru elektroenergetike, ukoliko su poznate, uzimajući u obzir i uticaj mogućih izmena sistema podsticaja.
Treći deo zakona čini pojam Sistema tržišne premije, koja je vrsta operativne državne pomoći koja predstavlja dodatak na tržišnu cenu električne energije koju korisnici tržišne premije isporuče na tržište i koja se određuje u evrocentima po kWh u postupku aukcija.
Korisnici tržišne premije prodaju električnu energiju na tržištu električne energije.
Tržišna premija može da se stekne za ceo ili deo kapaciteta elektrane.
Deo kapaciteta za koji se stiče tržišna premija mora iznositi najmanje 70% odobrene snage elektrane.
Tržišna premija se isplaćuje na mesečnom nivou za električnu energiju koju elektrana isporuči u elektroenergetski sistem.
Ako steknete deo premije, pristupate sledećoj kalkulaciji:
% kapaciteta elektrane koji je ušao u kvotu X električna energija isporučena u toku obračunskog perioda
Zakon predviđa i određivanje maksimalne ponuđene cene na aukciji za tržišne premije
Naime, Za potrebe aukcija, Vlada određuje maksimalnu ponuđenu cenu za električnu energiju po MWh.
Za rekonstruisane elektrane, Vlada određuje posebnu maksimalnu ponuđenu cenu za električnu energiju po MWh. Dakle pravo na tržišnu premiju stiče se u postupku aukcija.
POSTUPAK AUKCIJA
Aukcija se može organizovati jedinstveno za dve ili više vrsta elektrana shodno Zakonu ili odvojeno po posebnim vrstama elektrana.
Uslovi za odvojeno sprovođenje aukcija:
1) dugoročnog potencijala određene nove i inovativne tehnologije;
2) ostvarivanja potrebe za diversifikacijom obnovljivih izvora energije;
3) ograničenja mreže i stabilnosti sistema i
4) troškova integrisanja u sistem.
Zbog ograničenja mreže i stabilnosti sistema, aukcije se mogu sprovesti za posebna geografska područja za jednu ili više vrsta elektrana.
Ministarstvo sprovodi aukcije na osnovu raspoloživih kvota koje propisuje Vlada.(misli se na Uredbu Vlade Republike Srbije)
U skladu sa Zakonom, važećim planskim dokumentima u oblasti energetike, preuzetim međunarodnim obavezama, odnosno raspoloživim podacima o postojećim kapacitetima, planiranim potrebama i drugim podacima značajnim za određivanje kvota, Vlada propisuje kvote, pri čemu može da se podeli svaka vrsta elektrane koje su predmet Zakona na podvrste prema veličini elektrane ili drugom kriterijumu i da za svaku podvrstu propiše posebne kvote, kao i posebne kvote za rekonstruisane elektrane.
Pogledajmo kako izgleda upravni postupak okretanje postupka aukcija
Postupak se pokreće i sprovodi na osnovu javnog poziva.
Javni poziv naročito sadrži sledeće:
1) ko ima pravo da podnese prijavu za učestvovanje na aukciji;
2) raspoložive kvote po vrsti i odobrenoj snazi elektrane;
3) maksimalnu ponuđenu cenu;
3a) fiksni procenat od maksimalne ponuđene cene koju povlašćeni proizvođač plaća garantovanom snabdevaču po svakom proizvedenom MWh za preuzimanje balansne odgovornosti, pod uslovom da je garantovani snabdevač dužan da preuzme balansnu odgovornost u skladu sa članom 10. stav 1. ovog zakona;
4) način i formu prijavljivanja na aukcije;
5) spisak dokumenata koja se dostavljaju uz prijavu za učestvovanje na aukciji;
6) uslove za kvalifikaciju i nadmetanje na aukciji u skladu sa Zakonom i podzakonskim aktom donetim na osnovu Zakona;
7) rokove u postupku aukcije;
8) podatak o finansijskom instrumentu obezbeđenja za ozbiljnost ponude koji se dostavlja u postupku aukcija;
9) rok za realizaciju projekta i
10) podatke o pravnim lekovima u postupku aukcije.
Zakonodavac je imperativnom odredbom član 12 stav 4 obavezao resorno Ministarstvo da na svom veb sajtu obavji obrasce koje učesnici akukije moraju dostaviti u vezi sa javnim pozivom. Transparentnost je isto imperativna, jer Ministarstvo mora javno na sajtu prikazati informacije o održanim aukcijama, sa navođenjem stepena realizacije projekata iz same aukcije.
Do donošenja odluke o najboljim ponudama, postupak sprovodi komisija koju rešenjem obrazuje Resorni ministar (dalje: Komisija).
O preduzetim radnjama u sprovođenju postupka, Komisija sačinjava izveštaj.
Pokretanje postupka aukcije, dostavljanje i razmena dokumenata, obaveštavanje, objavljivanje i forma odluka, sprovodi se u skladu sa podzakonskim aktom donetim u skladu Zakonom, u elektronskoj ili u papirnoj formi koja se određuje javnim pozivom. Dostavljanje upravnih akata u postupku aukcija vrši se javnim dostavljanjem kroz objavljivanje pismena na internet stranici i oglasnoj tabli Ministarstva.
Postupak aukcija sastoji se od tri faze:
1. kvalifikacija,
2. nadmetanja i
3. odabira najboljih ponuda.
Neophodne su sledeće kvalifikacje:
1) vrste i odobrene snage elektrane;
2) planskog osnova za izgradnju priključka elektrane na elektroenergetski sistem;
3) ako je učesnik na aukciji pribavio:
(1) pravnosnažnu energetsku dozvolu za elektranu,
(2) lokacijske uslove,
(3) finansijski instrument obezbeđenja za ozbiljnost ponude.
Finansijski instrument obezbeđenja dostavlja se u formi novčanog depozita u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan uplate, koji se uplaćuje na podračun posebnih depozita Ministarstva, ili u formi bankarske garancije koja je bezuslovna, neopoziva, plativa na prvi poziv i bez prava na prigovor, u iznosu koji određuje Ministarstvo u javnom pozivu.
Proces nadmetanje na aukcijI jeste postupanje u kojem se učesnici koju su odabrani u fazi kvalifikacije svojim ponudama nadmeću prema kriterijumu koja ponuda nudi nižu tržišnu premiju u odnosu na maksimalnu tržišnu premiju, odnosno nižu visinu otkupne cene u odnosu na maksimalnu otkupnu cenu.
Ukoliko vaša ponuda premašuje maksimalnu tržišnu premiju ili maksimalnu otkupnu cenu – neće biti uzeta u obrzir. Ponude koje premašuju maksimalnu tržišnu premiju, odnosno maksimalnu otkupnu cenu ne razmatraju se.
Zakonodavac predviđa dva nova termina ,,popunjavanje kvota’’ i ,,rang lista’’. Naime, učesnici se posle faze kvalifikacija i nadmetanja, u zavisnosti od ponude koje su dali, rangiraju od najniže do najviše ponuđene cene i po tom redosledu popunjavaju kvotu. Napominjemo, da ukoliko se ponuda odnosi na deo kapaciteta, taj deo mora predstavljati najmanje 70% odobrene snage elektrane.
U ocenu ponude učesnika aukcije, prilikom rangiranja ponuda učesnika aukcije i popunjavanja kvote, može da se uzme u obzir, pored visine ponuđene cene učesnika aukcije i iznos procenta kapaciteta elektrane učesnika aukcije ponuđenog:
1) garantovanom snabdevaču za potrebe garantovanog snabdevanja i/ili
2) krajnjim kupcima kroz ugovor o otkupu električne energije iz obnovljivih izvora.
Ako učesnik aukcije stekne pravo na tržišnu premiju, a u slučaju da se prilikom rangiranja ponuda i popunjavanja kvote primenjuje stav 6. ovog člana, učesnik aukcije je dužan da u postupku sticanja statusa povlašćenog proizvođača dokaže da je zaključio dugoročan ugovor sa garantovanim snabdevačem, odnosno krajnjim kupcem u skladu sa ponudom učesnika aukcije.
Na osnovu pravila iznad navedenih, Komisija sastavlja rang listu koju zajedno sa izveštajem o sprovedenom postupku dostavlja Ministarstvu.
Vlada bliže uređuje vrednovanje ponuda, rangiranje ponuda, način popunjavanja kvote, kao i način dokazivanja obaveze i najmanji rok trajanja ugovora.
Na osnovu rang liste i izveštaja o sprovedenom postupku koje sačinjava Komisija, Ministarstvo donosi rešenje o dodeljivanju prava na tržišnu premiju, odnosno rešenje o odbijanju prava na tržišnu premiju učesnicima u postupku aukcije. Ovako doneto rešenje je konačno. To znači da ne postoji drugostepeni upravni ogrgan kojem se shodno Zakonu o opštem upravnom postupku ili ovom Zakonu koji je u ovom slučaju lex specialis, uputiti žalba u upravnom postupku. Kompanija kandidat jedino može pokrenuti Upravni spor, podnošenjem tužbe pred nadležnim Upravnim sudom. Tužba Upravnom sudu može da se podnese samo ako je doneto rešenje u upravnom postupku, kojim je u dispozitivu Rešenja odlučeno o njegovom pravu, a u obrazloženju stoje razlozi za koje kompanija kandidat smatra da nisu valjani te poseže za zaštitom svojih prava pred Upravnim sudom.
Učesnici u postupku aukcije čije su ponude na aukcijama obuhvaćene rešenjem, stiču status privremenog povlašćenog proizvođača električne energije danom konačnosti tog rešenja.
Privremeni povlašćeni proizvođač je dužan da u roku od 30 dana od dana sticanja tog statusa Ministarstvu dostavi finansijski instrument obezbeđenja (npr. bankrasku garanciju izdate, najčešće, u istoj banci u kojoj kompanija ima već registrovane račune i posluje uz pomoć te odr. banke)
U pogledu prvo od dva instrumenta obezbeđenja ugovornih prestacija kompanija kandidat dostavlja u formi novčanog depozita u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan uplate, koji se uplaćuje na podračun posebnih depozita Ministarstva, Drugi insturment obezbeđenja ogleda se u formi bankarske garancije koja je bezuslovna, neopoziva, plativa na prvi poziv i bez prava na prigovor
UGOVOR O TRŽIŠNOJ PREMIJI
Kada povlašćeni proizvođač dostavi npr. bankarsku garanciju zaključuje Ugovor o Ugovor o tržišnoj premiji sa ovlašćenom ugovornom stranom.
Garantovani snabdevač obavljaće prava i dužnosti ovlašćene ugovorne strane.
Vlada može da imenuje i drugo lice da obavlja prava i dužnosti ovlašćene ugovorne strane, a koje ima odgovarajuću ekonomsku snagu i finansijske kapacitete, kao i neophodnu stručnost i resurse za obavljanje ove uloge. Tržišna premija se u ugovoru o tržišnoj premiji određuje u skladu sa ponudom privremenog povlašćenog proizvođača za kapacitet, odnosno deo kapaciteta elektrane koji je ušao u kvotu u postupku aukcija u skladu sa podzakonskim – Uredbom Vlade Republike Srbije.
Ovlašćena ugovorna strana je dužna da:
1) na zahtev privremenog povlašćenog proizvođača zaključi ugovor o premiji i u roku od 30 dana od dana podnošenja zahteva;
2) vodi poseban račun za transakcije vezane za podsticajne mere u skladu sa ovim zakonom;
3) vodi registar ugovora o premiji i objavljuje ih na svojoj internet stranici i ispunjava druge obaveze utvrđene ovim zakonom i propisima donetim na osnovu njega.
PRIVREMENI POVLAŠĆENI PROIZVOĐAČ
Privremeni povlašćeni proizvođač je dužan da pribavi građevinsku dozvolu i saglasnost na studiju o proceni uticaja, odnosno odluku da nije potrebna procena uticaja na životnu sredinu u roku od dve godine od dana sticanja statusa privremenog povlašćenog proizvođača.
Status privremenog povlašćenog proizvođača može se produžavati.
Privremeni povlašćeni proizvođač je dužan da:
1) u roku dve godine od dana sticanja tog statusa pribavi pravnosnažnu građevinsku dozvolu za elektranu i saglasnost na studiju o proceni uticaja, odnosno odluku da nije potrebna procena uticaja na životnu sredinu, osim ukoliko pre sticanja tog statusa nije pribavio građevinsku dozvolu za elektranu i saglasnost na studiju o proceni uticaja, odnosno odluku da nije potrebna procena uticaja na životnu sredinu;
2) ne poveća odobrenu snagu elektrane za koju je stečen status privremenog povlašćenog proizvođača u toku trajanja statusa privremenog povlašćenog proizvođača;
3) održava finansijski instrument obezbeđenja;
4) zaključi ugovor o premiji i
5) obavesti Ministarstvo, ako se promene podaci o činjenicama na osnovu kojih je stečen status privremenog povlašćenog proizvođača, o nastalim promenama u roku od 15 dana od dana nastanka promene.
6) operatoru prenosnog, distributivnog, odnosno zatvorenog distributivnog sistema stavlja na raspolaganje podatke potrebne za rad sistema u skladu sa pravilima o radu prenosnog sistema, pravilima o radu distributivnog sistema, odnosno zatvorenog distributivnog sistema odnosno pravilima o radu tržišta električne energije;
7) vodi evidenciju o utrošenim energentima, osim u slučaju hidroelektrana, vetroelektrana i solarnih elektrana;
8) dostavlja planove rada balansno odgovornoj strani u skladu sa zakonom;
9) ukloni elektranu nakon isteka životnog veka elektrane i sprovede sanaciju zemljišta u propisanom roku;
10) uplaćuje na mesečnom nivou iznose depozita koji se uplaćuje na podračun posebnih depozita Ministarstva, u skladu sa propisima kojima se uređuje budžetski sistem, na ime troškova uklanjanja elektrane nakon isteka životnog veka elektrane i sanacije zemljišta na kojoj se nalazila elektrana za koju je pribavljen status povlašćenog proizvođača;
11) ne menja odobrenu snagu elektrane;
Status privremenog povlašćenog proizvođača se ukida ako:
1) je rešenje o sticanju statusa privremenog povlašćenog proizvođača iz obnovljivih izvora doneto na osnovu neistinitih podataka;
2) prestane da ispunjava uslove za sticanje statusa privremenog povlašćenog proizvođača utvrđene ovim zakonom ili uslovima koje Ministarstvo odredi za svaki pojedinačni postupak aukcije;
3) ne ispunjava obaveze utvrđene zakonom i podzakonskim aktima donetim na osnovu ovog zakona;
4) su akti na osnovu kojih je stekao status privremenog povlašćenog proizvođača pravnosnažno ukinuti, poništeni ili stavljeni van snage;
5) ne održava finansijsko sredstvo obezbeđenja za vreme trajanja statusa privremenog povlašćenog proizvođača i
Ovaj status ukinuće se i ako se ne ispuni jedan od 11 uslova iznad navedenih. Ministarstvo se obraća nadležnoj inspekcji, na osnovu čijeg izveštaja, isto donosi odluku o (ne)ukidanju navedenog statusa.
POVLAŠĆENI PROIZVOĐAČ
Privremeni povlašćeni proizvođač stiče status povlašćenog proizvođača električne energije za ceo kapacitet ili deo kapaciteta elektrane ako je:
1) stekao licencu za obavljanje energetske delatnosti proizvodnje električne energije u skladu sa Zakonom o energetici, a koja obuhvata elektranu za koju je stekao status privremenog povlašćenog proizvođača, osim ukoliko u skladu sa Zakonom o energetici nije dužan da ima licencu;
2) elektrana trajno priključena na prenosni, distributivni, odnosno zatvoreni distributivni sistem, električne energije sa odobrenom snagom za koju je elektrana stekla status privremenog povlašćenog proizvođača u skladu sa Zakonom o energetici;
3) za elektranu obezbeđeno posebno merenje odvojeno od merenja u drugim tehnološkim procesima:
(1) predate električne energije u prenosni sistem, distributivni sistem, odnosno zatvoreni distributivni sistem električne energije,
(2) preuzete električne energije iz prenosnog, distributivnog, odnosno zatvorenog distributivnog sistema, za potrebe tehnološkog procesa rada elektrane,
(3) predate toplotne energije u sistem,
(4) preuzete, odnosno proizvedene toplotne energije za potrebe tehnološkog procesa elektrane i pripremu energenta,
4) elektrana novoizgrađena, odnosno rekonstruisana;
5) kompanija dobila upotrebnu dozvolu u skladu sa Zakonom o planiranju i izgradnji, a za elektranu za koju je stekla status privremenog povlašćenog proizvođača;
6) zaključen ugovor o tržišnoj premiji u skladu sa ovim zakonom i podzakonskim aktima donetim na osnovu njega;
7) za elektranu izdat akt inspektora za zaštitu životne sredine da su ispunjeni uslovi zaštite prirode, uslovi i mere zaštite životne sredine koji su propisani studijom o proceni uticaja, kao i uslovi iz dozvole za upravljanje otpadom i integrisane dozvole za rad elektrane i obavljanje aktivnosti, u skladu sa propisima kojima se uređuje zaštita životne sredine.
Ministarstvo rešenjem odlučuje o zahtevu za sticanje statusa povlašćenog proizvođača u upravnom postupku u roku od 15 dana od dana podnošenja zahteva. Na ovo rešenje kompanija vlasnik elektrane nema pravo žalbe. Može jedino pokrenuti upravni spor, pred mesno i stvarno nadležnim Upravnim sudom.
Povlašćeni proizvođač dužan je da:
1) u procesu proizvodnje električne energije koristi obnovljive izvore;
2) poštuje sve propise u oblasti životne sredine;
3) koristi reaktivnu energiju u skladu sa Zakonom o energetici, pravilima o radu prenosnog, distributivnog odnosno zatvorenog distributivnog sistema;
4) elektrana u toku rada ne prelazi vrednost odobrene snage koju je utvrdio nadležni operator sistema;
5) operatoru prenosnog, distributivnog, odnosno zatvorenog distributivnog sistema stavlja na raspolaganje podatke potrebne za rad sistema u skladu sa pravilima o radu prenosnog sistema, pravilima o radu distributivnog sistema, odnosno zatvorenog distributivnog sistema odnosno pravilima o radu tržišta električne energije;
6) dostavlja planove rada balansno odgovornoj strani u skladu sa zakonom;
7) ukloni elektranu nakon isteka životnog veka elektrane i sprovede sanaciju zemljišta u propisanom roku;
8) uplaćuje na mesečnom nivou iznose depozita koji se uplaćuje na podračun posebnih depozita Ministarstva, u skladu sa propisima kojima se uređuje budžetski sistem, na ime troškova uklanjanja elektrane nakon isteka životnog veka elektrane i sanacije zemljišta na kojoj se nalazila elektrana za koju je pribavljen status povlašćenog proizvođača;
9) ne menja odobrenu snagu elektrane;
10) da obavesti Ministarstvo ako se promene podaci o činjenicama na osnovu kojih je stečen status povlašćenog proizvođača o nastalim promenama u roku od 15 dana od dana nastanka promene;
Status povlašćenog proizvođača se ukida ako:
1) je rešenje o sticanju statusa povlašćenog proizvođača električne energije doneto na osnovu neistinitih podataka;
2) prestane da ispunjava uslove za sticanje statusa povlašćenog proizvođača utvrđene ovim zakonom i podzakonskim aktima donetim na osnovu ovog zakona;
3) ne ispunjava obaveze utvrđene ovim zakonom i podzakonskim aktima donetim na osnovu ovog zakona;
4) proizvodi električnu energiju suprotno propisima kojim se uređuje oblast energetike;
5) su akti na osnovu kojih je stekao status povlašćenog proizvođača pravnosnažno ukinuti, poništeni ili stavljeni van snage.
Procedura ukidanja ista je kao i kod privremenih povlašćenih proivođača, nakon izveštaja nadležnog inspektora, ministarstvo donosi Rešenje o ukidanju vašeg statusa. Na ovo rešenje nemate pravo žalbe u upravnom postupku, već jedino možete pribeći zaštiti svojih prava pred Upravnim sudom u upravnom sporu.
Podsticajni period traje 15 godina od dana prve isplate tržišne premije.
SISTEM FID-IN TARIFA
Fid-in tarifa je vrsta operativne državne pomoći koja se dodeljuje u obliku podsticajne otkupne cene koja se garantuje po kWh za isporučenu električnu energiju u elektroenergetski sistem u toku podsticajnog perioda. Fid-in tarifa može se steći samo za mala postrojenja i demonstracione projekte.
Fid-in tarifa obračunava se i isplaćuje na mesečnom nivou. Fid-in tarifa može da se stekne za ceo ili deo kapaciteta elektrane. Ministarstvo vrši dodelu prava na fid-in tarifu u postupku aukcija na osnovu raspoloživih kvota koje propisuje Vlada.
U slučaju da se pravo na fid-in tarifu stekne za deo kapaciteta elektrane, električna energija za koju se isplaćuje fid-in tarifa dobija se tako što se procenat kapaciteta elektrane koji je ušao u kvotu, množi sa električnom energijom isporučenom u elektroenergetski sistem u toku obračunskog perioda. Kada propisuje kvote, Vlada može da podeli svaku vrstu elektrane, kao i demonstracione projekte na podvrste prema veličini elektrane ili drugom kriterijumu i da za svaku podvrstu elektrana propiše posebne kvote, kao i posebne kvote za rekonstruisane elektrane. Vlada donosi akt – Uredbu u skladu sa zakonom, važećim planskim dokumentima u oblasti energetike, preuzetim međunarodnim obavezama, odnosno i raspoloživim podacima o postojećim kapacitetima, planiranim potrebama i drugim podacima značajnim za određivanje kvota.
POSTUPAK AUKCIJA kod FID-IN TARIFA
Određivanje maksimalne fid-in tarife na aukciji za fid-in tarife
U slučaju dodele fid-in tarifa u postupku aukcija, Vlada određuje maksimalnu fid-in tarifu za električnu energiju po MWh, čiju visinu učesnici aukcija ne mogu svojim ponudama da premaše na aukciji.
Za rekonstruisane elektrane, Vlada određuje posebnu maksimalnu fid-in tarifu za električnu energiju po MWh. Fid-in tarifa dodeljuje se shodno primenom pravila postupka identičnog onom kod Aukcija tršišne premije. Učesnici u postupku aukcije čije su ponude na aukcijama obuhvaćene rešenjem o dodeljivanju prava na fid-in tarife, stiču status privremenog povlašćenog proizvođača električne energije danom donošenja tog rešenja.
Privremeni povlašćeni proizvođač je dužan da u roku od 30 dana od dana sticanja tog statusa Ministarstvu dostavi finansijski instrument obezbeđenja (instrumenti su isti kao i kod podsticaja u vidu tržišne premije)
U slučaju demonstracionog projekta ili malog postrojenja odobrene snage manje od 100 kW, ne dostavlja se bankarska garancija i ne uplaćuje se depozit.
UGOVOR O FID-IN TARIFI
Privremeni povlašćeni proizvođači ostvaruju pravo na fid-in tarife, podsticajni period i preuzimanje balansne odgovornosti zaključenjem ugovora o fid-in tarifi sa garantovanim snabdevačem.
Garantovani snabdevač je dužan da:
1) zaključi ugovor fid-in tarifi u skladu sa ovim zakonom;
2) preuzima prava i obaveze prethodnog garantovanog snabdevača u roku, na način i pod uslovima utvrđenim javnim tenderom u skladu sa Zakonom o energetici;
3) vodi registar ugovora o otkupu električne energije, ugovora o fid-in tarifi i objavljuje ih na svojoj internet stranici;
4) preuzme balansnu odgovornost u skladu sa ovim zakonom i propisima donetim na osnovu njega;
5) dostavlja Ministarstvu podatke potrebne za utvrđivanje naknade za podsticaj povlašćenih proizvođača električne energije u skladu sa podzakonskim aktima donetim na osnovu ovog zakona;
6) vodi poseban račun za transakcije vezane za podsticajne mere u skladu sa ovim zakonom;
7) svake godine objavi korigovane podsticajne otkupne cene za ugovore o otkupu električne energije i
8) ispunjava druge obaveze utvrđene ovim zakonom.
Privremeni povlašćeni proizvođač mora pribaviti građevinsku dozvolu, ona mora biti pravnosnaža, a posledice su iste kao kod podsticaja u vidu tržišnih premija (dakle, poštovanje odredbi zakona o Planiranju i izgradnji se i ovde podrazumeva).
Dužnosti privremenog povlašćenog proizvođača su, da:
1) u roku od dve godine od dana sticanja tog statusa pribavi pravnosnažnu građevinsku dozvolu za elektranu i saglasnost na studiju o proceni uticaja, odnosno odluku da nije potrebna procena uticaja na životnu sredinu, osim ukoliko pre sticanja tog statusa nije pribavio građevinsku dozvolu za elektranu i saglasnost na studiju o proceni uticaja, odnosno odluku da nije potrebna procena uticaja na životnu sredinu;
2) ne poveća odobrenu snagu elektrane za koju je stečen status privremenog povlašćenog proizvođača u toku trajanja statusa privremenog povlašćenog proizvođača;
3) održava finansijski instrument obezbeđenja;
4) zaključi ugovor o fid-in tarifi;
5) obavesti Ministarstvo ako se promene podaci o činjenicama na osnovu kojih je stečen status privremenog povlašćenog proizvođača, o nastalim promenama u roku od 15 dana od dana nastanka promene.
Status privremenog povlašćenog proizvođača se ukida ako:
1) je rešenje o sticanju privremenog statusa povlašćenog proizvođača iz obnovljivih izvora doneto na osnovu neistinitih podataka;
2) ne ispunjava obaveze utvrđene zakonom i podzakonskim aktom kojim se utvrđuju obaveze privremeno povlašćenog proizvođača;
3) su akti na osnovu kojih je stekao status privremenog povlašćenog proizvođača pravnosnažno ukinuti, poništeni ili stavljeni van snage;
4) ne održava finansijsko sredstvo obezbeđenja za vreme trajanja statusa privremenog povlašćenog proizvođača.
Ministarstvo, po saznanju za okolnosti koje ukazuju na činjenice na osnovu kojih se ukida status privremenog povlašćenog proizvođača, bez odlaganja o tome obaveštava nadležnog inspektora.
Po dobijanju akta nadležnog inspektora kojim se utvrđuju činjenice da kompanija ne ispunjava uslove saobrazno odredbama Zakona, Ministarstvo donosi rešenje o ukidanju statusa privremenog povlašćenog proizvođača u roku od pet dana. Rešenje je konačno i protiv njega se može pokrenuti upravni spor.
PRIVREMENI POVLAŠĆENI PROIZVOĐAČ I POVLAŠĆENI PROIZVOĐAČ (za fid-in)
Privremeni povlašćeni proizvođač stiče status povlašćenog proizvođača električne energije na osnovu zahteva na propisanom obrascu, ako je ispunio iste one uslove kao i kod podsticaja u vidu tržišnih premija.
Povlašćeni proizvođač dužan je da pruža valjana obaveštenja resornom ministarstvu isto kao i kod podsticaja u vidu tržišnih premija
Status povlašćenog proizvođača se ukida iz istih razloga kao i kod podsticaja u vidu tržišnih premija.
Vaše pravo na pravni lek je blokirano imerativnim odredbama ovog Zakona, a u pogledu upravnog postupka. Zadržavate pravo na upravni spor kao i kod podsticaja u vidu tržišnih premija.
Podsticajni period za fid-in tarifu traje 15 godina od dana prve isplate fid-in premije.
UGOVOR O OTKUPU ELEKTRIČNE ENERGIJE IZ OBNOVLJIVIH IZVORA
Proizvođači električne energije iz obnovljivih izvora mogu da zaključe ugovor o otkupu električne energije iz obnovljivih izvora energije sa krajnjim kupcem na tržišnom principu. Proizvođači električne energije iz obnovljivih izvora dužni su da imaju licencu za snabdevanje električnom energijom u skladu sa Zakonom o energetici.
GARANCIJA POREKLA
Proizvođač električne energije iz obnovljivih izvora je energetski subjekt koji proizvodi električnu energiju iz obnovljivih izvora i koji nema status privremenog povlašćenog proizvođača, odnosno status povlašćenog proizvođača (u daljem tekstu: proizvođač iz obnovljivih izvora).
Proizvođač iz obnovljivih izvora ima pravo na garancije porekla. Ukoliko ste stekli pravo kao povlašćeni proizvođač za 70% kapaciteta vaše solarne ili vetroelektrane, možete za preostali deo kapaciteta elektrane koji je van sistema podsticaja, da steknete status proizvođača iz obnovljivih izvora.
Status proizvođača iz obnovljivih izvora se stiče na sledeći način, tj. ako:
1) u procesu proizvodnje električne energije koristi obnovljive izvore energije;
2) je za elektranu dobijena upotrebna dozvola u skladu sa Zakonom o planiranju i izgradnji;
3) ima obezbeđeno posebno merenje, odvojeno od merenja u drugim tehnološkim procesima, kojim se meri preuzeta i predata električna, odnosno toplotna energija u sistem;
4) ima licencu za obavljanje delatnosti u skladu sa Zakonom o energetici;
5) je priključen na prenosni, distributivni, odnosno zatvoreni distributivni sistem električne energije.
Proizvođač iz obnovljivih izvora energije je dužan da:
1) u procesu proizvodnje električne energije koristi jedino obnovljive izvore;
2) poštuje sve propise u oblasti životne sredine;
5) dostavlja planove rada garantovanom snabdevaču, odnosno balansnoj odgovornoj strani u skladu zakonom;
6) obezbedi da elektrana u toku rada ne prelazi vrednost odobrene snage koju je utvrdio nadležni operator sistema;
7) koristi reaktivnu energiju u skladu sa Zakonom o energetici, pravilima o radu prenosnog, distributivnog, odnosno zatvorenog distributivnog sistema;
8) operatoru prenosnog, distributivnog sistema, odnosno operatoru zatvorenog distributivnog sistema stavlja na raspolaganje podatke potrebne za rad sistema u skladu sa pravilima o radu prenosnog sistema, pravilima o radu distributivnog sistema, odnosno pravilima o radu zatvorenog distributivnog sistema, odnosno pravilima o radu tržišta električne energije;
Status proizvođača iz obnovljivih izvora se ukida ako:
1) je rešenje o sticanju statusa proizvođača električne energije doneto na osnovu neistinitih podataka;
2) prestane da ispunjava uslove za sticanje statusa proizvođača utvrđene ovim zakonom i podzakonskim aktima donetim na osnovu njega;
3) ne ispunjava obaveze utvrđene ovim zakonom i podzakonskim aktima donetim na osnovu njega;
4) proizvodi električnu energiju suprotno propisima kojim se uređuje oblast energetike;
5) su akti na osnovu kojih je stekao status proizvođača iz obnovljivih izvora pravnosnažno ukinuti, poništeni ili stavljeni van snage.
Operator prenosnog sistema izdaje proizvođaču iz obnovljivih izvora energije garanciju porekla na njegov zahtev i odgovoran je za njenu tačnost, pouzdanost i zaštićenost od zloupotrebe. Operator distributivnog, odnosno zatvorenog distributivnog sistema je dužan da dostavlja operatoru prenosnog sistema podatke o proizvedenoj električnoj energiji proizvođača iz obnovljivih izvora priključenih na distributivni, odnosno zatvoreni distributivni sistem za koje se izdaje garancija porekla.
Zahtev za izdavanje garancije porekla može se podneti u roku ne dužem od šest meseci od poslednjeg dana perioda proizvodnje električne energije za koju se zahteva izdavanje garancije porekla, a najkasnije do 15. marta tekuće godine za proizvodnju iz prethodne godine. Garancija porekla se izdaje samo jednom za jediničnu neto količinu od 1 MWh proizvedene električne energije izmerene na mestu predaje u prenosni, distributivni ili zatvoreni distributivni sistem. Period proizvodnje električne energije za koju se izdaje garancija porekla ne može biti duži od jedne godine. Garancija porekla važi jednu godinu počev od poslednjeg dana perioda proizvodnje za koju se izdaje. Garancija porekla je prenosiva.
Garancije porekla mogu se prenositi nezavisno od proizvedene električne energije na koju se odnose.
Da bi se osiguralo da se električna energija proizvedena iz obnovljivih izvora samo jednom prikaže kupcu kao potrošena, mora se izbeći duplo računanje i duplo prikazivanje.
Električna energija proizvedena iz obnovljivih izvora, a za koju je proizvođač iz obnovljivih izvora, pripadajuće garancije porekla prodao odvojeno od te električne energije, ne može se prikazati ili prodati krajnjem kupcu kao električna energija proizvedena iz obnovljivih izvora.
Garancija porekla za električnu energiju proizvedenu iz obnovljivih izvora sadrži naročito:
1) naziv, lokaciju, vrstu i snagu proizvodnog kapaciteta;
2) datum puštanja objekta u rad;
3) podatak da se garancija porekla odnosi na električnu energiju;
4) datum početka i okončanja proizvodnje električne energije za koju se izdaje garancija porekla;
5) podatak da li je za izgradnju proizvodnog kapaciteta bila korišćena investiciona podrška i vrsta te podrške;
6) podatak da li su korišćene mere podsticaja i vrsta podsticaja;
7) datum i državu izdavanja i jedinstveni identifikacioni broj.
Količina električne energije proizvedene iz obnovljivih izvora koja odgovara količini garancija porekla prenesenih sa snabdevača na treću stranu, oduzima se iz udela električne energije iz obnovljivih izvora u miksu tog snabdevača, kada snabdevač, u skladu sa Zakonom o energetici, u ili uz račun za prodatu električnu energiju ili na drugi način kupcu obezbedi uvid u podatke o udelu svih vrsta izvora energije u ukupno prodatoj električnoj energiji tog snabdevača u prethodnoj godini.
REGISTAR GARANCIJA POREKLA
Operator prenosnog sistema dužan je da vodi registar garancija porekla u elektronskom obliku i objavljuje podatke iz registra na svojoj internet stranici. Operator prenosnog sistema ima pravo na naknadu troškova za izdavanje, prenošenje i prestanak garancije porekla u skladu sa aktom kojim se utvrđuje visina naknade na koji saglasnost daje Agencija. Navedeni akt objavljuje se na internet stranici operatora prenosnog sistema i Agencije. Operator prenosnog sistema proračunava i javno objavljuje udele svih vrsta obnovljivih izvora energije u prodatoj električnoj energiji krajnjim kupcima u Republici Srbiji.
Agencija nadzire operatora prenosnog sistema, operatora distributivnog sistema, operatora zatvorenog distributivnog sistema, snabdevače i druge subjekte u izvršavanju obaveza utvrđenih ovim zakonom i propisima donetim na osnovu njega, a kojima se uređuju garancije porekla.
REGISTAR STATUSA
Ministarstvo vodi javni i elektronski registar koji sadrži podatke o:
1) proizvođačima koji imaju status povlašćenog proizvođača;
2) proizvođačima koji imaju status privremenog povlašćenog proizvođača;
3) proizvođačima koji imaju status proizvođača iz obnovljivih izvora i
4) proizvođačima kojima je status iz tač. 1), 2) i 3) prestao da važi.
PODSTICAJNA SREDSTVA
Svi krajnji kupci električne energije dužni su da plaćaju naknadu za podsticaje povlašćenih proizvođača u skladu zakonom. Prilikom određivanja naknade za podsticaje povlašćenih proizvođača uzimaju se u obzir svi troškovi koje ovlašćena ugovorna strana, odnosno garantovani snabdevač ima u vezi sa podsticajnim merama.
Vlada, na predlog Ministarstva, najkasnije do kraja decembra tekuće godine za narednu godinu, utvrđuje visinu naknade, koja se objavljuje u „Službenom glasniku Republike Srbije“.
ZAJEDNICE OBNOVLJIVIH IZVORA ENERGIJE
Zajednica obnovljivih izvora energije (u daljem tekstu: Zajednica), je pravno lice osnovano na principu otvorenog i dobrovoljnog učešća svojih članova u skladu sa ovim zakonom i nad kojim kontrolu vrše članovi čije je prebivalište ili sedište u blizini mesta postrojenja na obnovljive izvore energije čiji je vlasnik to pravno lice ili koje to pravno lice razvija.
DUŽNOSTI OPERATORA PRENOSNOG, DISTRIBUTIVNOG I ZATVORENOG DISTRIBUTIVNOG SISTEMA
Operator prenosnog sistema je dužan da vodi elektronski, centralizovani i javno dostupan registar svih priključenih elektrana koje koriste obnovljive izvore energije koji sadrži: naziv proizvođača električne energije, naziv elektrane, kapacitet elektrane, lokaciju elektrane, godinu probnog rada i godinu trajnog priključenja elektrane. Operator prenosnog sistema je dužan da objavi spisak svih podnetih zahteva u postupku priključenja koji sadrži: naziv podnosioca zahteva, lokaciju elektrane, podatak o zahtevanoj snazi elektrane i fazi postupka priključenja. Svi podnesci i dokumenta koja se dostavljaju, kao i akta koja izdaju operatori prenosnog sistema u postupcima priključenja moraju da imaju formu elektronskog dokumenta, odnosno moraju biti digitalizovani i potpisani u skladu sa Zakonom o elektronskom dokumentu, elektronskoj identifikaciji i uslugama od poverenja u elektronskom poslovanju („sl. glasnik rs“, br. 94/2017 i 52/2021).
Operator prenosnog sistema je dužan da pri izradi plana razvoja prenosnog sistema u skladu sa Zakonom o energetici, u analizi adekvatnosti proizvodnje i prenosnog sistema prikaže:
1) spisak projekata priključenja za koje je sa operatorom prenosnog sistema zaključen ugovor o izradi studije priključenja objekta, odnosno za koje su izdati uslovi za projektovanje i priključenje elektrane od strane operatora distributivnog sistema, odnosno zatvorenog distributivnog sistema i čije priključenje ne može biti odloženo u skladu sa Zakonom;
2) pregled istorijskih podataka o ugovorenoj i realno obezbeđenoj rezervi za balansiranje sistema u relevantnom periodu;
3) metodologiju za procenu raspoložive i za procenu potrebne rezerve za balansiranje sistema;
4) procenu potrebne rezerve za balansiranje sistema u kontrolnoj oblasti;
5) procenu trenutno raspoložive rezerve za balansiranje sistema u kontrolnoj oblasti;
6) procenu da li i koliko nedostaje rezerve za balansiranje sistema u slučaju priključenja svih elektrana koje su u postupku priključenja, a koje koriste varijabilne obnovljive izvore energije;
7) pokazatelje adekvatnosti proizvodnog sistema za zadovoljenje potrošnje dobijenih na osnovu proračuna;
8) zaključak o rizicima po siguran rad elektroenergetskog sistema i potrebi za odlaganje priključenja elektrana koje koriste varijabilne obnovljive izvore energije,.
Ako analiza adekvatnosti ukaže na rizike po siguran rad elektroenergetskog sistema usled nedostatka rezerve za balansiranje sistema, kao i na postojanje opravdanosti primene mere odlaganja priključenja, operator prenosnog sistema objavljuje na svojoj internet stranici, u roku deset radnih dana od dana davanja saglasnosti Agencije na plan razvoja prenosnog sistema, a čiji je sastavni deo analiza adekvatnosti, obaveštenje o nastupanju uslova za odlaganje postupka priključenja elektrana koje koriste varijabilne obnovljive izvore energije.
Operator prenosnog sistema je dužan da u postupku priključenja elektrane koja podleže odlaganju obavesti stranku u roku od 15 dana od dana objavljivanja obaveštenja.
MERE I AKTIVNOSTI ZA OSTVARENJE JAVNOG INTERESA
U cilju ostvarivanja javnog interesa, Republika Srbija, autonomna pokrajina i jedinice lokalne samouprave kroz strateške i druge dokumente, programe i planove predviđaju mere i aktivnosti koje se preduzimaju radi ispunjenja ciljeva utvrđenih zakonom.
Pogodnosti za investitore koji u izgradnji objekata uvode energiju iz obnovljivih izvora
Jedinica lokalne samouprave može odlukom utvrditi kriterijume, iznos i postupak umanjivanja doprinosa za uređivanje građevinskog zemljišta, posebna umanjenja iznosa doprinosa za nedostajuću infrastrukturu, kao i druge pogodnosti za investitore koji prilikom izgradnje nove zgrade, kao i rekonstrukcije, adaptacije, sanacije ili energetske sanacije postojeće zgrade predvide alternativno obezbeđenje električne ili toplotne energije iz oblasti obnovljivih izvora energije.
Jedinica lokalne samouprave može doneti odluku kojom predviđa bespovratno sufinansiranje aktivnosti na unapređenju svojstava zgrade, u kom slučaju jedinica lokalne samouprave obezbeđuje sredstva u budžetu za učešće u projektima finansiranja ovih aktivnosti i donosi odluku kojom propisuje postupak dodele sredstava, procenat učešća i uslove pod kojima jedinica lokalne samouprave učestvuje u finansiranju ovih aktivnosti.
Strateški partner može biti privredni subjekt koji će biti izabran u skladu sa zakonom da izgradi elektranu koja koristi obnovljive izvore energije ili da izgradi energetski objekat koji je od značaja za integraciju električne energije iz varijabilnih obnovljivih izvora u sistem, a koji je obavezan da sprovede sledeće radnje:
1) pripremi i/ili delom ili u celini finansira relevantne studije ukoliko su potrebne za realizaciju energetskog objekta
2) pripremi i/ili delom ili u celini finansira relevantnu tehničku dokumentaciju potrebnu za realizaciju energetskog objekta
3) izgradi energetski objekat
(1) delom i/ili u celini finansira projekat izgradnje energetskog objekta
(2) posreduje u obezbeđivanju ili obezbedi sredstva od međunarodnih finansijskih institucija, banaka i drugih izvora finansiranja za realizaciju projekta;
4) obezbedi kapacitet na teritoriji Republike Srbije za pružanje pomoćne usluge sekundarne rezerve koji će biti ponuđen operatoru prenosnog sistema za sistemsku uslugu sekundarne regulacije frekvencije i snage razmene
Pored navedenog, strateški partner mora da sprovede i jednu ili više sledećih radnji:
1) obezbedi inovacione tehnologije i/ili opremu i/ili sirovine za elektranu koja koristi obnovljive izvore energije i/ili
2) pruži usluge upravljanja i/ili održavanja u pogledu elektrane koja koristi obnovljive izvore energije i/ili
3) razvija i/ili upravlja elektranom koja koristi obnovljive izvore energije i/ili
4) preduzima i druge radnje usmerene ka ostvarivanju ciljeva ovog zakona, a koji se utvrđuju u odluci Vlade o sprovođenju postupka.
Strateški partner u slučaju sufinansiranja ne može samostalno da koristi elektranu ili da njome upravlja, već to može da čini srazmerno učešću u finansiranju izgradnje elektrane koja koristi obnovljive izvore energije što se uređuje posebnim ugovorom na osnovu saglasnosti Vlade.
Procenat učešća finansiranja projekta određuje se posebnim aktom Vlade.
Na predlog resornog Ministra, Vlada može da odluči da za realizaciju projekata izgradnje sa ili bez upravljanja i održavanja elektrane koja koristi obnovljive izvore energije ili energetskog objekta od značaja za integraciju električne energije iz varijabilnih obnovljivih izvora u sistem sprovede izbor strateškog partnera u sledećim slučajevima:
1) da se primenom sistema podsticaja proizvodnje električne energije utvrđenim ovim zakonom nisu u dovoljnoj meri obezbedili novi proizvodni kapaciteti za proizvodnju električne energije iz obnovljivih izvora koji su neophodni za ostvarivanje planirane dinamike rasta proizvodnje električne energije iz obnovljivih izvora energije za dostizanje nacionalnih ciljeva definisanih Integrisanim nacionalnim energetskim i klimatskim planom ili
2) kada su novi proizvodni kapaciteti za proizvodnju električne energije iz obnovljivih izvora energije potrebni za ostvarivanje ciljeva energetske tranzicije ili ispunjavanje međunarodnih obaveza.
Odluka sadrži naročito:
1) sadržinu i opis projektnog zahteva i potreba;
2) određivanje lica koje će biti vlasnik i investitor, odnosno koje će vršiti investitorska prava na izgradnji elektrane;
3) osnovne karakteristike elektrane, kao što su kapacitet i/ili očekivana godišnja proizvodnja i dr. i/ili lokaciju na kojoj će se graditi objekat i način korišćenja lokacije;
4) vrstu obnovljivog izvora energije;
4a) uslove u pogledu obezbeđenja kapaciteta na teritoriji Republike Srbije za pružanje pomoćne usluge sekundarne rezerve
5) način proizvodnje i uslove preuzimanja električne energije;
6) uslove koji se odnose na zaštitu životne sredine;
7) uslove koji se odnose na zaštitu spomenika kulture ako postoje na lokaciji na kojoj će se graditi objekat;
8) uslove koji se odnose na energetsku efikasnost;
9) uslove koji se odnose na prestanak rada objekta, rok za realizaciju projekta i period na koji se ugovor može zaključiti;
10) sistem vrednovanja ponuda;
11) imenovanje radne grupe za sprovođenje izbora strateškog partnera;
Sistem vrednovanja ponuda naročito podrazumeva direktnu korist koju država i/ili lice (investitor-ponuđač) ima kroz realizaciju projekta, finansijsku sposobnost i tehničku opremljenost ponuđača za izbor strateškog partnera i druge kriterijume koji obezbeđuju sigurnost i održivost projekata u skladu sa ciljevima propisanim Zakonom.
Prilikom izbora i sprovođenja javnog poziva za izbor strateškog partnera i zaključenja ugovora o realizaciji projekta sa strateškim partnerom, ne primenjuju se propisi kojima se uređuje postupak javne nabavke i propisi kojima se uređuje javno-privatno partnerstvo.
Izbor strateškog partnera vrši Vlada, na predlog radne grupe Vlade obrazovane na osnovu odluke Vlade o obrazovanju Radne grupe za izbor strateškog partnera u cilju realizacije projekta, sa zadatkom da sprovede postupak izbora strateškog partnera i da sprovede postupak pregovaranja sa izabranim strateškim partnerom u cilju zaključenja ugovora. U pitanju je upućivanje JAVNOG POZIVA, a nakon prijema projekata vrši se selekcija i odabir strateškog partera.
SPROVOĐENJE POSTUPKA AUKCIJA I POSTUPAKA U VEZI SA STATUSOM PRIVREMENOG POVLAŠĆENOG PROIZVOĐAČA, STATUSOM POVLAŠĆENOG PROIZVOĐAČA I STATUSOM PROIZVOĐAČA IZ OBNOVLJIVIH IZVORA
Tokom sprovođenja postupka aukcija i postupaka u vezi sa statusom privremenog povlašćenog proizvođača, statusom povlašćenog proizvođača i statusom proizvođača iz obnovljivih izvora energije, nadležni organ isključivo vrši proveru ispunjenosti formalnih uslova i ne upušta se u ocenu tehničke dokumentacije, niti ispituje verodostojnost dokumenata koje pribavlja u tim postupcima.
Ministarstvo proverava ispunjenost sledećih uslova:
1) nadležnost za postupanje po zahtevu,
2) da li je podnosilac zahteva lice koje, u skladu sa ovim zakonom, može biti podnosilac zahteva,
3) da li zahtev sadrži sve propisane podatke,
4) da li je uz zahtev priložena sva dokumentacija propisana ovim zakonom i podzakonskim aktima donetim na osnovu ovog zakona,
5) da li je uz zahtev priložen dokaz o uplati propisane takse,
6) da li su ispunjeni uslovi propisani ovim zakonom i podzakonskim aktima donetim na osnovu ovog zakona za usvajanje zahteva.
Podatke iz službenih evidencija, koji su neophodni za sprovođenje postupaka, nadležni organ obezbeđuje po službenoj dužnosti, u skladu sa propisima kojima se uređuje elektronska uprava, bez plaćanja takse.
Po zahtevu za izdavanje, odnosno izmenu upravnog akta Ministarstvo u rokovima propisanom ovim zakonom donosi rešenje u formi elektronskog dokumenta.
Ako Ministarstvo utvrdi da nisu ispunjeni formalni uslovi ovog zakona, rešenjem odbacuje zahtev u kome taksativno navodi sve nedostatke, odnosno razloge za odbacivanje, nakon čijeg će otklanjanja moći da postupi u skladu sa zahtevom. Ako podnosilac zahteva u roku od 30 dana od dana objavljivanja rešenja, podnese novi zahtev i postupi u skladu sa rešenjem, smatra se da je odbačen zahtev od početka bio uredan. Ovakvim postupanjem plaća se samo polovina iznosa administrativne takse.
DOSTAVLJANJE
Podnesci i dokumenta dostavljaju se elektronskim putem (radi se o osnovnom načinu dostavljanja ne i jedinom), u skladu sa Zakonom o elektronskoj upravi („sl. glasnik rs“, br. 27/2018)
NADZOR NAD POŠTOVANJEM NORMI ZAKONA
Inspekcijski nadzor vrši Ministarstvo preko energetskog inspektora (u daljem tekstu: inspektor).
Autonomnoj pokrajini poverava se vršenje inspekcijskog nadzora na teritoriji autonomne pokrajine.
Nadzor nad sprovođenjem odredaba ovog zakona i drugih propisa, koji se odnose na zahteve koje moraju da ispunjavaju elektrane u pogledu izdavanja integrisanih dozvola, dozvola za upravljanje otpadom i upotrebu otpada i drugih zahteva koji su propisani zakonom, u skladu sa propisima kojima se uređuje zaštita životne sredine, vrši ministarstvo nadležno za poslove zaštite životne sredine preko inspektora za zaštitu životne sredine u skladu sa propisima kojima se uređuje zaštita životne sredine.
Na sadržinu, vrstu, oblik, postupak i sprovođenje inspekcijskog nadzora, ovlašćenja i obaveze učesnika u inspekcijskom nadzoru i druga pitanja od značaja za inspekcijski nadzor koja nisu uređena ovim zakonom, primenjuju se odredbe Zakona o inspekcijskom nadzoru („Sl. glasnik RS“, br. 36/2015, 44/2018 – dr. zakon i 95/2018)
U vršenju inspekcijskog nadzora inspektor ima pravo i dužnost da proverava:
1) da li energetski subjekti koriste podsticajne mere po propisima po kojima su stekli pravo na korišćenje podsticajnih mera;
2) da li privremeni povlašćeni proizvođač, povlašćeni proizvođač i proizvođač iz obnovljivih izvora energije ispunjavaju obaveze propisane ovim zakonom i propisima donetim na osnovu ovog zakona;
3) da li je privremeni povlašćeni proizvođač promenio odobrenu snagu elektrane za koju je stekao status privremenog povlašćenog proizvođača u toku trajanja statusa privremenog povlašćenog proizvođača;
4) da li privremeni povlašćeni proizvođač ima zaključen ugovor o tržišnoj premiji;
5) da li operator prenosnog, odnosno distributivnog odnosno zatvorenog distributivnog sistema prioritetno preuzima električnu energiju proizvedenu iz obnovljivih izvora koji su u sistemu podsticaja
6) da li povlašćeni proizvođač električne energije poseduje licencu za energetsku delatnost proizvodnje električne energije u skladu sa Zakonom o energetici, a koja obuhvata elektranu za koju je stekao status privremenog povlašćenog proizvođača;
7) da li je elektrana za koju je proizvođač stekao status privremenog povlašćenog proizvođača trajno priključena na prenosni, distributivni, odnosno zatvoreni distributivni sistem električne energije na odobrenu snagu koja odgovara odobrenoj snazi za koju je elektrana stekla status privremenog povlašćenog proizvođača;
8) da li su za elektranu za koju je proizvođač stekao status privremenog povlašćenog proizvođača obezbeđena sva merenja koja su propisana ovim zakonom;
9) da li je u upotrebnoj dozvoli za elektranu za koju je proizvođač stekao status privremenog povlašćenog proizvođača, odnosno izveštaju tehničke komisije za pregled objekta kao sastavnom delu upotrebne dozvole navedeno da je u novoizgrađenu ili rekonstruisanu elektranu ugrađena neiskorišćena oprema;
10) da li povlašćeni proizvođač električne energije ima zaključen ugovor o tržišnoj premiji, odnosno zaključen ugovor o fid-in tarifi;
11) da li proizvođač iz obnovljivih izvora energije poseduje licencu za obavljanje delatnosti u skladu sa Zakonom o energetici;
12) da li proizvođač iz obnovljivih izvora energije ima obezbeđeno posebno merenje, odvojeno od merenja u drugim tehnološkim procesima, kojim se meri preuzeta i predata električna, odnosno toplotna energija u sistem;
13) da li operator prenosnog sistema vodi elektronski, centralizovani i javno dostupan registar svih priključenih elektrana koje koriste obnovljive izvore energije;
14) da li operator prenosnog sistema javno objavljuje spisak svih podnetih zahteva u postupku priključenja, zatraženoj odobrenoj snazi elektrane, podatke o statusu zahteva, fazi postupka priključenja, u kojoj je fazi puštanja u pogon elektrana, datum probnog rada i datum trajnog priključenja;
15) da li garantovani snabdevač zaključuje ugovore o otkupu električne energije u skladu sa ovim zakonom i vodi registar ugovora o otkupu električne energije i objavljuje ih na svojoj internet stranici;
16) da li jedinica lokalne samouprave vodi registar energetskih subjekata i da li je donela akt kojim propisuje podsticajne mere, uslove i postupak za sticanje prava na podsticajne mere za te subjekte;
17) da li je jedinica lokalne samouprave donela akt kojim propisuje uslove pod kojima nezavisni proizvođač mora osigurati da toplotna energija koju isporučuje odgovara zahtevima za kvalitet, pouzdanost snabdevanja i propisanog stepena efikasnosti proizvodnog kapaciteta;
Posebnan uprani postupak inspekcijske kontrole
U vršenju inspekcijskog nadzora inspektor je ovlašćen da:
1) naloži da se utvrđene nezakonitosti otklone u roku koji odredi;
2) donese rešenje i izrekne upravnu meru ako nadzirani subjekat ne otkloni nezakonitost u ostavljenom roku, osim kada zbog neophodnosti preduzimanja hitnih mera rešenje donosi bez odlaganja;
3) dostavlja akt kojim se utvrđuju relevantne resornom Ministarstvu radi donošenja rešenja o ukidanju statusa privremenog povlašćenog proizvođača;
4) dostavlja akt kojim se utvrđuju relevantne činjenice, a isti šalje Ministarstvu radi donošenja rešenja o ukidanju statusa povlašćenog proizvođača;
5) dostavlja akt kojim se utvrđuju relevantne činjenice, Ministarstvu radi donošenja rešenja o ukidanju statusa proizvođača iz obnovljivih izvora energije;
6) nadležnom pravosudnom organu podnese krivičnu prijavu, prijavu za privredni prestup ili zahtev za pokretanje prekršajnog postupka, odnosno preduzme i druge radnje i mere na koje je zakonom ili drugim propisom ovlašćen;
7) naredi izvršavanje propisanih obaveza u određenom roku i da privremeno zabrani rad ako se nalog u ostavljenom roku ne izvrši.
Na rešenje inspekcijskog organ dozvoljena je žalba koja se može izjaviti resornom ministuru i to u roku od 15 dana od dana prijema rešenja. Za razliku od brojnih drugih tipova upravnih postupaka u ovom slučaju žalba odlaže izvršenje rešenja, osim u slučaju kada je neophodno preduzimanje hitnih mera propisanim odredbama zakona kojima se uređuje inspekcijski nadzor.
U slučaju da je prvostepena odluka inspektora već jedanput bila poništena, drugostepeni organ ne može je opet poništiti i uputiti predmet inspekciji na ponovni postupak, nego će sam rešiti ovu upravnu stvar.
Za kršenje odredbi ovog zakona predviđene su kazne. Kršenje se može učiniti izvršenjem privrednog prestupa ili činjenjem prekršaja. Novčane sankcije se kreću od 100.000 dinara pa sve do 3.500.000,00 dinara
Na osnovu prikazanog zakona Vlada Republike Srbije usvojila je sledeća podzakonska akta:
1. Uredbu o tržišnoj premiji i fid-in tarifi
2. Uredbu o preuzimanju balansne odgovornosti i modelu ugovora o preuzimanju balansne odgovornosti
3. Uredbu o kvoti u sistemu tržišne premije za solarne elektrane i posebnu Uredbu za vetroelektrane
4. Uredbu o načinu obračuna i načinu raspodele prikupljenih sredstava po osnovu naknade za podsticaj povlašćenih proizvođača el. energije
5. Uredbu o merama podsticanja za proizvodnju električne energije korišćenjem obnovljivih izvora energije
6. Uredbu o uslovima i postupku sticanja statusa povlašćenog proizvođača električne energije
7. Uredbu o merama podsticaja za povlašćene proizvođace električne energije
8. Uredbu o izmenama i dopunama uredbe o utvđivanju programa ostvarivanja strategije razvoja energetike Republike Srbije
9. Uredbu o uslovima isporuke i snabdevanja električnom energijom
Navedene podzakonske akte možete preuzeti putem sledećeg linka: https://www.mre.gov.rs/sektori/79/2/0/0#
Napomena: navedeni link sadrži i potrebne pravilnike, odluke, obrasce i formulare.
Pojmovnik:
1) aukcija je postupak u kome se učesnici na konkurentan način nadmeću da ponudom najniže fid-in tarife, odnosno tržišne premije, popune kvotu i steknu pravo na podsticajne mere;
2) bruto finalna potrošnja energije je ukupna finalna energija potrošena za energetske svrhe u industriji, saobraćaju, domaćinstvima, javnim i komercijalnim delatnostima, poljoprivredi, šumarstvu i ribarstvu, uključujući sopstvenu potrošnju električne i toplotne energije u sektoru proizvodnje električne i toplotne energije i gubitke u prenosu i distribuciji električne i toplotne energije;
3) varijabilni obnovljivi izvori energije su primarni izvori energije (energija vetra, energija Sunca i dr.) čiji energetski potencijal zavisi od meteoroloških uslova koje je teško precizno prognozirati, usled čega prilikom proizvodnje električne energije iz takvih izvora mogu nastati veća odstupanja između proizvedene električne energije i planirane proizvodnje električne energije u odnosu na druge izvore energije;
4) garancija porekla je elektronski dokument koji ima isključivu funkciju da krajnjem kupcu dokaže da je određena količina energije proizvedena iz obnovljivih izvora energije;
5) dan spajanja tržišta znači prvi dan operativnog rada, u spojenom režimu, unutardnevnog organizovanog tržišta električne energije Republike Srbije spojenog sa jedinstvenim evropskim organizovanim unutardnevnim tržištem električne energije;
6) demonstracioni projekat je nekomercijalni projekat iz obnovljivih izvora energije kojim se neka tehnologija demonstrira kao prva te vrste i predstavlja značajnu inovaciju koja uveliko premašuje najviši nivo postojeće tehnologije korišćenja obnovljivih izvora i ima status inovacionog projekta u smislu zakona kojim se uređuje inovaciona delatnost;
7) deo kapaciteta elektrane je deo odobrene snage elektrane;
8) dobra prognoza električne energije je prognoza električne energije za čije greške se ne plaća dodatna naknada garantovanom snabdevaču, a koja se utvrđuje na osnovu kriterijuma definisanim podzakonskim aktom iz člana 10a stav 6. ovog zakona;
9) kapacitet elektrane je odobrena snaga elektrane utvrđena od strane nadležnog operatora sistema;
10) kvote predstavljaju ukupnu odobrenu snagu elektrana u MW ili električnu energiju u MWh za koje se mogu steći tržišne premije, odnosno fid-in tarife;
11) negativna tržišna premija je negativna razlika između ostvarene cene i referentne tržišne cene;
12) neto električna energija predstavlja razliku ukupne preuzete i ukupne isporučene električne energije kupca-proizvođača u prenosni, distributivni, odnosno zatvoreni distributivni sistem u toku jednog meseca, utvrđene u kWh na osnovu očitavanja brojila električne energije koja ispunjavaju propisane metrološke zahteve;
13) neto merenje je način obračuna neto električne energije, pri kome se viškom isporučene električne energije, u toku jednog meseca, umanjuje neto količina električne energije u toku narednog meseca;
14) neto obračun je način obračuna neto električne energije, pri kome se vrednost viška predate električne energije, u toku jednog meseca obračunava i naplaćuje na osnovu ugovora između kupca-proizvođača i snabdevača;
15) ostvarena cena je prihvaćena ponuđena cena koja je utvrđena rešenjem o dodeli tržišne premije;
16) povlašćeni proizvođač električne energije iz obnovljivih izvora energije (u daljem tekstu: povlašćeni proizvođač) je pravno lice ili preduzetnik koji proizvodi električnu energiju iz obnovljivih izvora i ostvaruje pravo na fid-in tarifu ili tržišnu premiju u skladu sa ovim zakonom;
17) podsticajne mere su instrumenti ili mehanizmi podrške proizvodnji energije iz obnovljivih izvora energije;
18) privremeni povlašćeni proizvođač električne energije iz obnovljivih izvora energije (u daljem tekstu: privremeni povlašćeni proizvođač) je pravno lice ili preduzetnik koji je u postupku aukcije stekao pravo
na tržišnu premiju, odnosno pravo na fid-in tarifu i ima druga prava i obaveze predviđene ovim zakonom;
19) primarni izvori energije su izvori energije koji se nalaze u prirodi;
20) proizvođač iz obnovljivih izvora energije je pravno lice ili preduzetnik koji proizvodi električnu energiju iz obnovljivih izvora i ima pravo na garancije porekla;
21) referentna tržišna cena je cena električne energije na dan-unapred organizovanom tržištu električne energije u Republici Srbiji;
22) troškovi integracije u sistem su troškovi integrisanja proizvodnje iz obnovljivih izvora energije i druge distribuirane proizvodnje električne energije u sistem za prenos, distributivni i zatvoreni distributivni sistem električne energije;
23) ugovor o otkupu električne energije iz obnovljivih izvora energije je ugovor na osnovu koga fizičko ili pravno lice neposredno kupuje električnu energiju iz obnovljivih izvora od proizvođača električne energije iz obnovljivih izvora;